Nýjar áritanir

Breytingar á áritun endurskoðanda

Í desember 2016 tóku gildi nýir og uppfærðir alþjóðlegir endurskoðunarstaðlar sem fjalla um áritanir endurskoðanda. Samkvæmt þeim skulu allir endurskoðaðir ársreikningar sem hafa lok reikningsárs 15. desember 2016 eða síðar bera þessar nýju og breyttu áritanir.

Í áraraðir hefur áritun endurskoðanda lítið breyst og verið keimlík hjá öllum fyrirtækjum. Á sama tíma hefur flækjustig í viðskiptalífinu aukist til muna, sem kallar á flóknari reikningsskilareglur og skýringar. Leggja hefur þurft meira vægi á faglegt mat og dómgreind, bæði hvað varðar fjárhæðir í ársreikningi og skýringar með ársreikningi. Það er því eðlilegt að áritun endurskoðandans breytist í takt við þetta aukna flækjustig og gefi þannig meira virði fyrir notendur reikningsskilanna.
Þessar breytingar fela meðal annars í sér að í áritun endurskoðanda á ársreikninga þeirra aðila sem hafa skráð hlutabréf og skuldabréf í kauphöll er endurskoðandanum skylt að taka fram helstu lykilatriði sem mestu máli skiptu við endurskoðunina. Einnig er heimilt að hafa þennan kafla inni í áritunum annarra félaga. Nánar er fjallað um kafla um lykilatriði endurskoðunarinnar hér fyrir neðan.

Breytt uppbygging og ný efnisatriði áritunar

Það sem efst er á baugi er varðar breytingu á uppbyggingu áritunar er það að álitsmálsgrein kemur nú fremst í árituninni og því sér lesandinn fljótt hvort um sé að ræða fyrirvaralausa áritun, áritun með fyrirvara eða ábendingu, neikvæðu áliti eða án álits en tegundir áritana hafa ekki breyst.

Aðrar breytingar sem gilda um áritanir endurskoðanda á ársreikninga allra fyrirtækja eru þær að endurskoðandinn skal fjalla um rekstrarhæfi sbr. ISA 570 ef við á. Kaflar um ábyrgð stjórnar og framkvæmdastjóra og ábyrgð endurskoðandans hafa verið gerðir mun ítarlegri. Undir ábyrgð stjórnar og framkvæmdastjóra er nú umfjöllun um ábyrgð þeirra til að meta rekstrarhæfi viðkomandi félags. Undir ábyrgð endurskoðanda kemur inn kafli um að endurskoðandinn hafi ályktað um notkun stjórnenda á forsendunni um rekstrarhæfi og að metið hafi verið á grundvelli endurskoðunarinnar hvort vafi leiki á rekstarhæfi. Óhæðisstaðfesting endurskoðandans er jafnframt orðin hluti af árituninni. Endurskoðandinn skal einnig fjalla í áritun sinni um aðrar upplýsingar sbr. ISA 720 ef við á. Ef um er að ræða áritun vegna endurskoðunar samstæðu ber endurskoðandanum að setja inn kafla í áritunina þar sem kemur fram að hann hafi aflað nægjanlegra endurskoðunargagna, vegna fjárhagsupplýsinga eininga innan samstæðunnar, til að geta látið í ljós álit á samstæðuársreikningi. Einnig að endurskoðandi samstæðunnar sé ábyrgur fyrir skipulagi, umsjón og framgangi endurskoðunar samstæðunnar og að hann einn beri ábyrgð á áliti sínu.

Lykilatriði endurskoðunarinnar

Fyrir félög sem hafa skráð skuldabréf eða hlutabréf í kauphöll þarf endurskoðandinn að taka fram þau málefni sem hann skilgreinir sem lykilatriði endurskoðunarinnar í áritun sinni. Eins og fram kom hér að framan er einnig heimilt að hafa þennan kafla með í áritunum endurskoðanda á ársreikninga þeirra eininga sem ekki eru með skráð verðbréf í kauphöll.

Tilgangur þess að gera grein fyrir lykilatriðum endurskoðunarinnar er að auka verðmæti áritunarinnar með því að veita meira gagnsæi um framkvæmd hennar enda er áritunin eins og flestir vita það eina sem notandi reikningsskilanna sér sem sönnun um vinnu endurskoðandans og eru einnig oft einu samskipti endurskoðandans við lesandann. Tilgangurinn er jafnframt að veita frekari upplýsingar til notenda reikningsskilanna til að aðstoða þá við að öðlast skilning á þeim atriðum, sem samkvæmt faglegu mati endurskoðandans voru þýðingarmest í endurskoðun ársins. Kaflinn um lykilatriði endurskoðunarinnar getur einnig aðstoðað notendur við að skilja starfsemi félagsins og hvaða liðir eru háðir reikningshaldslegu mati stjórnenda. Kaflinn í árituninni kemur ekki í stað skýringa eða upplýsinga í ársreikningi, kemur ekki í stað fyrirvara í áritun, neikvæðs álits eða áritunar án álits og kemur ekki í staðinn fyrir kafla um rekstrarhæfi þegar vafi leikur á að rekstrarhæfi sé til staðar. Þessi lykilatriði eru einnig oft á tíðum útskýrð í skýringum við ársreikninginn sem settur er fram af stjórnendum en hingað til hefur áritunin ekkert sagt um hvað endurskoðandinn gerði til þess að ná sér í nægjanlega vissu um að þessi málefni væru án verulegrar skekkju.

Lykilatriði endurskoðunar eru þau atriði sem samkvæmt faglegu mati endurskoðandans höfðu mesta þýðingu í endurskoðun ársins. Ekki er látið í ljós sérstakt álit varðandi þessi lykilatriði, einungis er látið í ljós álit á ársreikningnum í heild. Í umfjöllun um lykilatriði endurskoðunar þarf að koma fram tilvísun í skýringar, útskýring á því af hverju viðkomandi atriði voru talin hafa mikla þýðingu í endurskoðuninni skilgreind lykilatriði og hvernig endurskoðun var framkvæmd er varðar þessi tilteknu lykilatriði. Atriðin eru valin úr þeim atriðum sem upplýst er um til stjórnar og endurskoðunarnefndar. Til dæmis getur verið um að ræða verulega áhættuliði, matskennda liði eða verulega viðburði á tímabilinu. Sviksemisáhætta í tekjuskráningu og sniðganga stjórnenda á innra eftirliti sem eru alltaf verulegir áhættuliðir í endurskoðun sbr. kröfur ISA þurfa ekki endilega að vera lykilatriði endurskoðunarinnar. Þessi atriði standa jafnhliða öðrum atriðum sem upplýst voru til stjórnar og endurskoðunarnefndar við val á lykilatriðum endurskoðunarinnar.

Það þarf því að huga að því snemma í endurskoðuninni hvaða atriði það geta mögulega verið sem endurskoðandinn vill setja fram í áritun sinni þannig að hægt sé að hefja umræður við stjórn og endurskoðunarnefnd um þau atriði sem fyrst þannig allir aðilar máls séu upplýstir.

Heimild er í ISA 701 til þess að upplýsa ekki um lykilatriði endurskoðunar í einstaka tilfellum. Það á við ef lög eða reglur leyfa ekki að upplýst sé opinberlega um tiltekin atriði eða í algjörum undantekningartilfellum þegar mat endurskoðandans er að neikvæðar afleiðingar af birtingu slíkra upplýsinga vegi þyngra en ávinningur almennings af birtingu upplýsinganna. Í vinnupappírum endurskoðandans þurfa að koma fram þau atriði sem kröfðust mikillar athygli í endurskoðuninni og rökstuðningur á því hvort þau voru skilgreind lykilatriði endurskoðunarinnar eða ekki.

Eftirfarandi er dæmi um hvernig umfjöllun um lykilatriði í endurskoðuninni gæti litið út, en það ber að nefna að þetta getur orðið mjög mismunandi milli eininga, enda skal hver áritun aðlöguð að hverri einingu fyrir sig. Hér er tekið dæmi um það að mat á viðskiptavild sé lykilatriði í endurskoðuninni en slík atriði geta einnig verið sem dæmi endurskoðun á tekjum, mat á fjármálagerningum, skattamál, aflögð starfsemi, mat á lífeyrisskuldbindingu eða tjónaskuld, stórar fjárfestingar eða jafnvel eitthvað verulegt sem gerst hefur á árinu í starfsemi einingarinnar.

Dæmi um framsetningu á viðskiptavild sem lykilatriði í endurskoðuninni

Samkvæmt alþjóðlegum reikningsskilastöðlum (IFRS) er félaginu skylt að framkvæma árlegt virðisrýrnunarpróf á viðskiptavild. Viðskiptavild er verulegur hluti af heildareignum X hf. og er samkvæmt okkar faglega mati mikilvægt atriði í endurskoðun okkar á félaginu. Virðisrýrnunarprófið sem er framkvæmt er flókið og eru margar undirliggjandi forsendur sem byggðar eru á rekstraráætlunum félagsins og vaxtakjörum þess. Viðskiptavildin sem um ræðir er að mestu leyti tilkomin vegna kaupa félagsins á dótturfélagi þess í Suður-Ameríku. Framkvæmd virðisrýrnunarprófsins og forsendum þess er lýst í skýringu nr. x við ársreikninginn og koma allar helstu forsendur þar fram. Í skýringunni er sérstaklega tekið fram að smávægileg breyting í undirliggjandi forsendum getur haft þau áhrif að færa þurfi virðisrýrnun á viðskiptavildinni í framtíðinni. Við endurskoðun okkar á viðskiptavild yfirfórum við allar helstu forsendur virðisrýrnunarprófsins, við fengum til liðs við okkur verðmatssérfræðing sem aðstoðaði okkur við að meta þessar undirliggjandi forsendur sem og að skoða þann tekjuvöxt sem gert var ráð fyrir í virðisrýrnunarprófinu. Hann yfirfór einnig rekstraráætlanir stjórnenda og þann tekjuvöxt sem gert var ráð fyrir í áætlununum. Við yfirfórum einnig hvort okkur þætti skýringar við ársreikninginn nægjanlega upplýsandi er varðar skýringar á þessum helstu forsendum prófsins.

Ársskýrslur

Það er vert að nefna að ef eining gefur út ársskýrslu sem innifelur ársreikning áritaðan af endurskoðanda félagsins ber endurskoðandanum skylda til þess að lesa ársskýrsluna og mynda sér skoðun á því hvort innihaldið sé í samræmi við niðurstöður endurskoðunarinnar og skal áritunin bera þess merki sbr. ákvæði í ISA 720.

Fyrirmyndir að áritunum

Endurskoðunarnefnd FLE hefur útbúið fyrirmynd að breyttum áritunum á íslensku fyrir félagsmenn og má þessar fyrirmyndir finna inni á innri vef FLE. www.fle.is